Już dzisiaj czyli 7 listopada 2019 r. wchodzi w życie nowelizacja KPC, która przywraca odrębne postępowanie gospodarcze.
Co przyniosą zmiany? Czy będą korzystne? Zapraszam do lektury poniższego wpisu.
Krótka historia
Podstępowanie odrębne funkcjonowało w polskim porządku prawnym od października 1989 r. Zostało zniesione w 2012 roku. Od tego momentu sprawy gospodarcze były rozpatrywane w procesie zwykłym. Nie zlikwidowano przy tym sądów gospodarczych, ponieważ ich funkcjonowanie było uzasadnione specyfiką spraw. A tym samym koniecznością specjalizacji sędziów rozstrzygających tego typu spory.
Przyczyną zniesienia odrębnej procedury cywilnej było m.in. zbytnie sformalizowanie procesu i konieczność uproszczenia procedury. Jego ponowne wprowadzenie autorzy projektu uzasadniają koniecznością przyspieszenia postępowań w sprawach gospodarczych.
W związku z tym postępowanie gospodarcze zostało przywrócone na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wchodzi w życie 7 listopada 2019 r.
„Sprawa gospodarcza”
W znowelizowanych przepisach – dokładnie w art. 458 2§ 1KPC – ustawodawca wyraźnie wskazuje jakie kategorie spraw uznawane są za sprawy gospodarcze. I tak, do tej grupy zostały zakwalifikowane m.in. sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Co istotne, nawet jeżeli którykolwiek z przedsiębiorców zaprzestanie prowadzenia działalności, w powyższym zakresie dana sprawa w dalszym ciągu będzie podlegała rozstrzygnięciu w postępowaniu gospodarczym.
W porównaniu do stanu sprzed 2012 r., katalog spraw gospodarczych rozbudowano o sprawy z: umów o roboty budowlane, umów leasingu czy przeciwko osobom odpowiadającym za długi przedsiębiorcy.
Z kategorii spraw gospodarczych wyłączono z kolei sprawy o podział majątku wspólników spółki cywilnej po jej ustaniu. Jak również sprawy o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą, chyba że wierzytelność ta powstała ze stosunku prawnego w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie jego strony.
Ponieważ jak wiadomo w obrocie gospodarczym funkcjonują również jego słabsi uczestnicy tzn. osoby niebędące przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcy prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze, ustawodawca tego typu uczestnikom dał możliwość zadecydowania czy sprawa będzie prowadzona wg. zasad właściwych dla odrębnego postępowania gospodarczego, czy też z ich pominięciem – w procesie zwykłym. W celu skorzystania z tego uprawnienia należy złożyć stosowny wniosek wraz z pozwem lub odpowiedzią na pozew, albo w terminie tygodnia od momentu otrzymania przez stronę pouczenia o przysługującym jej uprawnieniu (w przypadku jeżeli strona nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika).
Najważniejsze zmiany
W celu realizacji idei szybkości postępowania w sprawach gospodarczych ustawodawca zdecydował się ograniczyć termin jej rozpoznania przez sąd do sześciu miesięcy od momentu wniesienia odpowiedzi na pozew.
Przyspieszeniu postępowania ma również służyć wprowadzenie restrykcyjnych zasad w zakresie prekluzji dowodowej. Na strony procesu nałożono obowiązek podania wszystkich twierdzeń i dowodów już w pierwszych pismach procesowych tzn. w pozwie i w odpowiedzi na pozew. Po tym czasie sąd pominie dalsze twierdzenia i dowody jako spóźnione, chyba że potrzeba ich powołania wynikła w dalszym toku sprawy.
Co ciekawe, tak surowe zasady w powołaniu twierdzeń i dowodów, będą dotyczyć sytuacji w której strona będzie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (np. radcę prawnego lub adwokata). W przeciwnym wypadku, sąd po wniesieniu przez stronę pierwszego pisma w sprawie zobowiązany będzie pouczyć stronę o obowiązujących zasadach postępowania.
W praktyce, wprowadzenie takiej regulacji może doprowadzić do sytuacji w której pierwsze pismo w sprawie będzie kierowane do sądu nie przez profesjonalnego pełnomocnika, a przez samą stronę.
Adres poczty elektronicznej
Nowością, mającą na celu przyspieszenie komunikacji w trakcie postępowania jest obowiązek wskazania przez stronę adresu poczty elektronicznej, albo złożenie oświadczenia, że takiego adresu nie posiada. Niepodanie adresu, lub brak oświadczenia o jego nieposiadaniu będzie stanowić brak formalny pisma.
Kolejną zmianą jest zmiana w zakresie dowodu z przesłuchania świadków. Taki dowód sąd będzie mógł dopuścić dopiero po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Tym samym przyznano pierwszeństwo dowodom z dokumentów przed dowodami z przesłuchania świadków.
Umowa dowodowa
Ustawodawca w ramach procedury gospodarczej wprowadził również możliwość zawarcia przez strony tzw. umowy dowodowej. Na jej postawie strony będą mogły się umówić co do wyłączenia określonych dowodów w sprawie z danego stosunku prawnego. Tego typu umowa może być zawarta przez strony zarówno przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego, jak i w trakcie procesu. Przy czym jeżeli jej zawarcie nastąpiło już w trakcie procesu, dowody przeprowadzone przez sąd przed zawarciem umowy nie zostaną pozbawione mocy dowodowej.
Dowodów objętych umową dowodową sąd nie dopuści z urzędu.
Umowę dowodową pod rygorem nieważności należy zawrzeć na piśmie lub ustnie przed sądem.
Poza powyższymi zmianami należy zwrócić uwagę również na wyłączenie możliwości zmiany powództwa lub niedopuszczalność powództwa wzajemnego.
Podsumowanie
O tym, czy przywrócenie odrębnej procedury gospodarczej utrudni lub ułatwi rozstrzyganie sporów w obrocie gospodarczym, a przede wszystkim czy przyspieszy postępowanie, już wkrótce będziemy mogli się przekonać w praktyce.
Źródła:
Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks Postępowania Cywilnego oraz niektórych innych ustaw.
Rzewuski, Nowa procedura gospodarcza – reforma KPC – Komentarz Praktyczny; LEX/el. 2019
