Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, powszechnie zwane polisą OC, jest obowiązkowym ubezpieczeniem każdego posiadacza pojazdu. Ma ono istotne znaczenie przede wszystkim w sytuacji, gdy dojdzie do kolizji lub wypadku oraz powstania na tym tle szkód osobowych i majątkowych. Brak polisy OC to nie tylko groźba surowych kar finansowych, ale również konieczność wypłaty (z własnej kieszeni!) ewentualnych odszkodowań. Jeśli zaś sprawca zdarzenia drogowego dysponuje aktualnym ubezpieczeniem OC pojazdu, poszkodowany swoje roszczenia może skierować bezpośrednio do ubezpieczyciela. Czego może żądać i na jakiej podstawie prawnej?
Na wstępie podkreślę, że każda sprawa ma indywidualny charakter, na który niewątpliwy wpływ mają okoliczności zdarzenia, jak również rozmiar wyrządzonej szkody i jej reperkusje w życiu osobistym oraz zawodowym. Dlatego nie każdy z wymienionych poniżej tytułów będzie wchodził w zakres przysługujących Ci roszczeń. Co więcej, ubezpieczyciel z automatu nie wypłaci odszkodowania! Musisz zgłosić szkodę, wskazać jej wielkość oraz udowodnić, że pozostaje ona w związku ze zdarzeniem komunikacyjnym.
Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę
Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 445 k.c. w związku z 444 k.c.
Zadośćuczynienie jest świadczeniem pieniężnym jednorazowym, mającym na celu zrekompensowanie cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Jego zadaniem jest złagodzenie ujemnych przeżyć związanych z wypadkiem i doznaną krzywdą, która przejawia się m. in. ograniczeniami ruchowymi, oszpeceniem, długotrwałością leczenia i rehabilitacji (bolesność zabiegów, proces dochodzenia do zdrowia), poczuciem bezradności życiowej, czy utratą możliwości w przyszłości (np. poszkodowany nie może wykonywać dotychczasowej pracy, uprawiać sportu itp.).
Poszkodowany, dochodząc zadośćuczynienia, musi podjąć się wyceny własnego zdrowia i rozmiaru doznanej krzywdy. Zastosowania nie znajdą tu żadne tabelki z uszczerbkiem zdrowia, jak ma to miejsce przy odszkodowaniu z NNW (ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków). Zadośćuczynienie ma być ekwiwalentem poniesionej szkody niemajątkowej, przedstawiającym ekonomicznie odczuwalną wartość. Jego szacowanie powinno być dokonywane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. W związku z powyższym, każdorazowo kierując roszczenia do ubezpieczyciela należy powołać się na indywidualne okoliczności sprawy, dotyczące konkretnej osoby poszkodowanej i sytuacji, w której się znalazła.
Zwrot kosztów związanych z wypadkiem
Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 444 § 1 k.c., a zgodnie z jego brzmieniem: w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego tytułu koszty.
Poszkodowany może zatem domagać się zwrotu:
- kosztów zakupu środków farmakologicznych, opatrunków, sprzętu ortopedycznego;
- kosztów konsultacji i zabiegów medycznych oraz rehabilitacji;
- kosztów opieki nad poszkodowanym;
- kosztów transportu poszkodowanego oraz bliskich mu osób (dojazd do placówek medycznych na wizyty lekarskie czy zabiegi rehabilitacyjne);
- kosztów zakupu protez i innych niezbędnych aparatów;
- kosztów adaptacji mieszkania – stosownie do potrzeb poszkodowanego;
- kosztów przygotowania do nowego zawodu (gdy poszkodowany stał się inwalidą i nie może wykonywać dotychczasowej pracy).
Dysponując zaleceniami lekarskimi, co do sposobu dalszego leczenia lub rehabilitacji, poszkodowany może zażądać od ubezpieczyciela sprawcy wypadku odpowiedniej zaliczki na poczet tych kosztów. Istotne jest wówczas, by w przedmiotowym wniosku znalazła się informacja o szacowanych wydatkach. Jeśli zaś żądaniem zwrotu kosztów objęte są już poczynione płatności, poszkodowany powinien przedstawić paragony, rachunki, umowy, wykazy itp.
Renta
Podstawę prawną roszczenia stanowi art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego. Renta jest świadczeniem, którego poszkodowany może domagać się w przypadku, gdy :
- całkowicie lub częściowo utracił zdolności do pracy zarobkowej (nastąpiła trwała utrata dochodów);
- zwiększyły się jego potrzeby (chodzi tu o przyszłe wydatki związane z długotrwałym leczeniem, rehabilitacją czy opieką, koniecznością specjalnego odżywiania itp);
- zmniejszyły się widoki powodzenia na przyszłość (wskutek odniesionych urazów poszkodowany utracił inne majątkowe korzyści, które mógłby osiągnąć w związku z indywidualnymi planami, predyspozycjami, kwalifikacjami itp.).
Każda z wyżej wymienionych okoliczności może stanowić samodzielną podstawę do zasądzenia renty.
Jednorazowe odszkodowanie (kapitalizacja renty)
Na żądanie poszkodowanego z ważnych powodów sąd może przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe (art. 447 k.c.). Dotyczy to w szczególności przypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a skapitalizowane świadczenie ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Inne roszczenia
Poszkodowany może również domagać się od ubezpieczyciela odpowiedzialnego z tytułu OC pojazdu zapłaty innych świadczeń pieniężnych, które można zaliczyć do strat poniesionych wskutek wyrządzonej szkody. Podstawą prawną tych roszczeń będzie art. 361 § 2 k.c. I tak do katalogu żądań poszkodowanego możemy również zaliczyć:
- wyrównanie utraconych zarobków – w przypadku nietrwałej niezdolności do pracy (np. będzie to różnica pomiędzy dochodami poszkodowanego jakie otrzymywałby, gdyby nie uległ wypadkowi, a dochodem który otrzymał przebywając na zwolnieniu lekarskim);
- odszkodowanie za uszkodzone lub zniszczone rzeczy osobiste (np. rower, telefon, odzież itp.).
Kierując swoje roszczenia do ubezpieczyciela warto zadbać nie tylko o kompletność rachunków i paragonów dotyczących poniesionych kosztów. Należy również odpowiednio uzasadnić swoje żądania. Istotne znaczenie będzie miało dokładne opisanie zarówno samego zdarzenia, ale także procesu leczenia i rekonwalescencji oraz negatywnych skutków wypadku i jego wpływu na Twoje zdrowie fizyczne, psychiczne, rodzinne i zawodowe.